Wees de controller die u bent

Een functie is geen objectief of statisch gat waar u in moet passen. Uw collega-controller maakt er iets anders van, de manager verwacht ook wat anders en zelfs de accountant heeft verwachtingen over de functie. Dat iedereen een andere opvulling geeft is maar goed ook, want juist het verschil levert ruimte op voor verandering en optimalisatie. Niet alleen van de (financiële) functie in de organisatie, maar ook van uzelf.

Identiteit gaat over wie u bent en hoe u uw relatie ziet tot de samenleving. Uw werk is daarbij van grote invloed, voor velen zelfs groter dan nationaliteit of etniciteit. Identificatie met de organisatie kan terug te zien zijn in ‘betrokkenheid’. De invulling van deze betrokkenheid kan allerlei vormen hebben, maar het woord wordt meestal gebruikt in de vorm van ‘emotionele gehechtheid’. Of volgens de definitie van Porter: “de mate waarin een individu zich identificeert en verbonden voelt met een specifieke organisatie’. Voor een organisatie is het een voordeel als u zich betrokken voelt, want volgens onderzoek bent u dan bereid meer tijd en energie te investeren. 

Deze vorm van betrokkenheid en identificatie gaat er vanuit dat u een identiteit heeft en die meeneemt de organisatie in. Er is echter ook een theorie dat u de identiteit overneemt ván de organisatie. Vanuit een behoefte om onzekerheid te verminderen gaat u zich dan identificeren met de functie. Dit is natuurlijk geen enkel probleem wanneer u een carrière heeft gekozen die bij u past en werkt bij een organisatie die integer en waarden-vol is. Dan is uw betrokkenheid bij de organisatie in balans met de betrokkenheid bij uzelf. 

Voor een controller is deze wisselwerking tussen eigen identiteit en de vereisten van de functie relevant, omdat de verwachtingen van u persoonlijk, uw professie, de manager en de maatschappij niet altijd op één lijn liggen. Allereerst is er een historische ontwikkeling waarin de controller meer naar ‘strategic business partner’ is gegroeid. Niet alleen de business controller, maar ook de financial controller behoort zicht te hebben op de organisatie, mee te denken in resultaten, missie en visie en ‘value’ te creëren. Duwt sterk op een identiteit van geïntegreerde meedenker. 

De normen van de professie (zoals gelden voor een RC, RA) gaan meer uit van een betrouwbare rekenmeester; degelijkheid, beheersing, integriteit. En dan hebben we nog niet gehad over de verschillen in verwachtingen binnen de begrippen ‘de organisatie’ (financiële kolom versus bedrijfskolom) of ‘de professie’ (RC, AiB, niet-RC, controlerend accountant). Daarmee vereist de functie van controller vaak een balanceren tussen politieagent en business partner en tussen onafhankelijkheid en voeten in de modder (Burns and Baldvinsdottir, 2005). Hoe balanceert u wanneer u hierbij geen stevig verankerd beeld hebt van uw persoonlijke identiteit? 

Als het waar is dat het verschil in verwachtingen juist ruimte oplevert voor verandering en optimalisatie, dan geeft dat verschil juist de mogelijkheid om uw eigen identiteit neer te zetten. Ken uzelf en wees u bewust van de ruimte die u gegeven wordt en die u nemen wilt. Voorkom dat u geleefd wordt, zonder dat u betrokkenheid verliest. Bij dat balanceren in de tussenruimte kunt u spelen met uw identiteit in de vorm van bescheiden microrevoluties. Een ‘Microrevolutie’ is actief een kleine actie neerzetten die uw persoonlijke waarden en overtuigingen neerzet binnen uw sfeer van invloed. Acties die uw identiteit uitdrukken en waarvan u graag meer zou willen zien in de organisatie. Wanneer u bijvoorbeeld een casus voorlegt en een naam moet verzinnen voor een fictieve manager, noem haar eens Naciyenur. Vraag om een veganistische soep in de kantine. Verrijk de jaarrekening met kleurrijke infografics. Zet een interne competitie op voor de minste spelfouten in managementrapportages of een gesponsorde trappenloop voor een goed doel. Ken uzelve en laat ook anderen u kennen door gebalanceerd en revolutionair vervullen van uw functie.

Marion Smit is docent en onderzoeker bij de Hogeschool van Amsterdam. Zij geeft les in Afstuderen en Loopbaancoaching. Haar promotieonderzoek richt zich op de verhalen over ‘morele moed’ (professionele weerbaarheid) van Business Controllers; hoe bedreigend is de sociale omgeving en wat zijn bemoedigende factoren? Daarnaast geeft zij workshops Ethiek en treedt zij op als dagvoorzitter.